Karl Marx’ın marksist sosyalizmi hayal perestlik miydi? Neden sosyalizm ve komünizm çalışmadı? Karl Marx’ın fikirleri daha en baştan hatalı mıydı? Bu bölümde bunları inceleyeceğiz.

Dikkat: Bu yazı “Karl Marx Ne Umdu, Ne Oldu” yazı serisinin 3. bölümüdür.

Özet Olarak Karl Marx’ın Dilediği Şeyler

Buraya kadar olan kısmı toplayalım: Karl Marx ne istiyor? Kısaca Karl Marx, Sanayi Kapitalizmi altında ezilmiş, çok kötü yaşam şartları altında yaşayan insanların daha iyi yaşamasını istiyor.

Fikirlerini de özetleyecek olursak Karl Marx,kapitalizmin insan doğasına uygun olmadığını düşünüyordu, zira kapitalizm insanları yalnızlaştırıyordu, Marx ise, insanların birbirleriyle mülkü paylaşmalarını ve birlikte kolektif yaşam sürdürmelerini daha mantıklı buluyordu. Kanıtı ise insanın sosyal bir varlık olduğu, iş birliği yaparsa yapılan şeylerin daha verimli olacağıydı.

Ayrıca Karl Marx, proleteryanın devrim yapmasını istiyordu. Çünkü kapitalizmden kurtuluşun ancak devrimle olabileceğini savunuyordu. Öngörüsü ise İngiltere’de devrim olacağıydı, bunun gerekçesi ise oradaki proleteryanın bıkmış olmasıydı ve kurtuluş böyle olacaktı, Marx’a göre.

Karl Marx

Marx Diledi, Sonra Ne Oldu?

Marx’ın dilediği devrim belki de en son olacak yerde oldu: Rus Çarlığı. İlk olarak neden İngiltere’de olmadığını inceleyelim. Bunun belli başlı iki nedeni var. Birinci Marx’ın oluşturduğu sosyalist yapının Marx’dan dolayı mateyalist olması.

Avrupa’da da pek mateyalist bulunmadığından (Çoğunlukla idealist filozoflar vardır) Marx’ın fikirleri pek tutmadı. İkinci neden arasında da aslında anlaşmazlık yatıyor. 1920’lerde aslında İngiltere’de komünist akım güçlü bir şekilde yayıldı.

Fakat aralarında güçlü bir bağ oluşamadı ve İngiltere’de komünizm yok olmaya yüz tuttu. ABD yani diğer bir sanayileşmiş ülkede ise komünizm acayip bir şekilde yaygınlaştı. Toplu grevler yapıldı, sendikalar kuruldu.

Fakat bu komünist akımlar, sonrasında kapistalistler tarafından bastırıldı. Böylece ABD’de de komünizm yok olmaya yüz tuttu. İleriki yıllarda da SSCB ile Soğuk Savaş nedeniye ABD de komünizm iyice yok oldu. Ve bugüne kadar böylece geldi.

Önerilen Yazı: Tiger I, T-34’lerden gerçekten iyi mi?

Fakat bir nokta var, komünist devrim Rus Çarlığında oldu. İçinde sanayi işçisi olmayan bir ülkede hem de. Gerçekten çok ilginç, bunun nedenlerine bakacak olursak şunları görürüz: Rusya’ya devrim, işçi hakları gibi bir şeyden değil, eşitlik, hak, adalet isteği sayesinde oldu.

Ve gerçekten de Savaş Sonrası Rusya’nın durumu çok kötüydü. İnsanlar bu koşullar altında ayaklandılar.

Sovyetler Birliği ve Komünizm

İlk olarak Büyük Savaş sırasında insanlar arasında fakirleşme arttı. Zaten Rusların Dünya Savaşlarındaki konumlarını göze alırsak, hep savaşlar Rusya’ya zarar vermiştir. Nitekim I. Dünya Savaşını ele alırsak görürüz ki, Rusya’nın savaş başlangıcındaki ekonomisi de kötüydü, askeri yönü de.

Rus Çarlığı Savaşta çok zarar gördü. Zaten iyi olmayan ekonomisi daha da kötüleşti.

Zaten sanayileşememiş bir devlet olduğundan büyük dereceli savaşların zarar vermesi normaldir. Çünkü 20. yüzyıl savaşları kılıçlarla, oklarla değil; tüfekle, topla yapıldı. Bunlar da her yerde değil, sanayilerde üretilebilecek şeyler.

Yani uzun savaş ekonomik açıdan zaten iyi olmayan Rusya’yı daha da kötü hale getirdi. Bunun sonucunda da insanlar örgütlenmeye başladı. Vladimir Lenin bir dönem sürgün edildi, fakat devrim gerçekleştikten sonra geri geldi.

Protesto eden Devrimciler

Çar II. Nikolay indirldikten sonra Geçici Hükümet kuruldu. Hükümet hala Ruslarındı. Fakat bunu biraz kurul gibi düşünün, içinde sosyalist ve komünistler de vardı. Anayasa oluşturmak ve hükümeti kurmak gibi bir amaçları vardı.

Zaten Geçici Hükümet çok durmadı, Ekim Devriminden sonra Bolşeviklerin fazla güçlenmesiyle sona erdi. Yani ortadan kaldırıldı.

Her neyse devrim olduktan sonra SSCB savaştan küçük düşürücü bir anlaşma olan Brest Litowsk anlaşması ile çekildi. Bu sefer daha farklı kavgalar başlıyordu.

Bolşevikler ve Menşevikler

Sovyet Devriminde Menşevikler ve Bolşeviklere değinmemiz gerekir. Bu iki grup aynı partiden ayrılmışlardır. Bunun ana nedeni fikir ayrılığıydı. Mesela Bolşevikler ve Lenin SSCB’nin hemen kurulmasından yanayken Menşevikler; işçilerin kapitalleşmesini, kapitalist demokrasi kurulmasını, illa da komünist veya sosyalist rejim kurulacaksa da ilk olarak biraz sanayileşmenin gerekli olduğunu savundu.

Menşeviklerin bazı konularda haklı olduğunu görebiliriz, sonuçta komünizmin ve sosyalizmin temel noktası işçiler ve üretim. Rusya’da böyle bir altyapı olmadığından sosyalizmin yanlış temeller üzerine kurulduğunu söyleyebiliriz.

Fakat Bolşeviklerin açısından da bakacak olursak eğer Menşeviklerin dediklerini yapsalardı sanayi hareketi yıllar sürebilirdi. Fakat bu iyi gözükse de devrim ruhu sona erebilirdi. Bolşevikler de bunu istemediler tabi.

1920’deki Bolşevik Parti Toplantısı  Soldan sağa Enukidze, Kalinin, Bukharin, Tomsky, Lashevich, Kamenev, Preobrazhensky, Serebryakov, Lenin Rykov
Stalin bazılarını “temizleyecekti”

Ardından da yaşanan kavgada Bolşevikler galip geldi; bunun nedeni işçi sınıfının favorisi olduğu içindi. Zaten komünist devrimin de baş rolünde Bolşevikler vardı. Fakat söylediğimiz gibi SSCB’de sosyalizm ve komünizm üretim üzerine kurulmadı.

Aksine sosyalist fikirlere göre, sosyalist bir toplumda herkes çalışabildiği kadar çalışır ve üretim eşit olarak dağıtılır. Ama ortada üretim çok az.

Sosyalizm ve Komünizm Neden Sovyetler Birliğinde Çalışmadı?

NOT: Bu bölümdeki sosyalizm denirken Sovyet komünizminden bahsediyor olacağız aslında. Fakat komünizm doğru bir şekilde uygulanamadığından direkt olarak komünist diyemiyorum. Buna dikkat ediniz.

Bu incelenmesi gereken bir konudur. Şimdi bunu inceleyelim. İlk olarak sosyalist fikirler mükemmel değillerdi. Öyle gözükebilirler, ama değiller.

Mesela şöyle sıkıntılar olabiliyordu: Sosyalist düzende bir insan çalışabildiği kadar çalışıp üretime katkıda bulunmalı. Fakat devletin üretimi eşit olarak herkese paylaşacağı için neden elinden geldiğince çalışsın o işçi? Her türlü 1 kilo patatesini alacak, o zaman neden 5 saat yerine 10 saat çalışsın?

Ya da mesela: Sosyalist ekonomilerde şirketler yoktur, fakat böyle olmayınca da ekonomide gerçek bir sirkülasyon veya döngü sağlanılamıyor. Bu sefer ekonomiyi düzeltmek için halka yükleniliyor (vergiler, veya el koyma). Fakat mesela ABD’de şirketler zengin olduğundan vergileri de, ticaretleri de fazlaydı.

Bir diğer şey ise tek tük Sosyalist devletler… Mesela Soğuk Savaş döneminde çok az sosyalist ülke vardı; SSCB, ve Amerika’daki Küba, belki de Çin Halk Cumhuriyeti. Zaten Polonya’yı, Çekoslovakyayı saymayın onlar direkt olarak SSCB’ye bağlı. Her neyse, sosyalizme üye olan devlet sayısı az olduğundan ticari sirkülasyon da tam olarak gerçekleşemiyor.

Ama mesela ABD’de tüm dünyaya mal ihraç ediyorlar bu yüzden de sosyalizme karşı halkın üstüne çok binmediler.

Diğer bir şey ise bozguncular. Sosyalist sistemde her şey doğru, bir denge içinde olsa yine de bir sorun var: bozguncular. Mesela Hitler, bu tip kişiler sosyalizmin dengesine büyük zarar verdiler. Fakat buna tarihte pek rastlamayız.

Belki de en büyük sıkıntı yukarıdakilerin yolsuzluk yapması ve sosyalist ilkeleri gerçekleştirememesi. SSCB’ye baktığımızda halkın çoğunlukla ihmal edildiği görürüz, mesela 2. Dünya Savaşında hayatını kaybeden halkın çoğu savaştan değil açlıktan ölmüştür. Bu da aslında bozguncular maddesine biraz daha bağlanıyor.

Fakat 2. Dünya Savaşını da geçtiğimizde halkın durumunun yine de iyi olmadığını görüyoruz. Sosyalist dünya açısından yine bir bozguncu var: ABD. Bununla mücadeleler etmek için top, tüfek, roket, füze üretmeli, zaten ekonomi güçlü değil, kalan ekonomide buna gidiyor.

Ayrıca 2. Dünya Savaşı sırasında SSCB’de insanlık dramının (insan katliamları) gösterdiği şekilde, sosyalist ilkeler; insan ve halk yararına çalışmıyor belki de çalışamıyor. Belki sosyalizm kafadan kontak, daha en başta.

1950’lerde Macaristan’da halk, Kuklası Komünist Yönetime başkaldırdı. Dediğim gibi dönemin komünist ülkelerinde halk memnun olması gerekirken hiç de memnun değiller. Aynı şey Prag baharı için de geçerli.

Peki, Sosyalizm Nasıl Mükemmel Uygulanabilir?

Diyelim sosyalizmin mükemmel veya mükemmele yakın uygulandığı bir paralel evren var. İlk olarak şunlar olmalıdır: çok fazla Sosyalist ülke olmalıdır ki ticari döngü sağlansın. Yöneticiler yolsuzluk yapmamalı; sosyalizmin ilkeleri doğru uygulamalılar. Bozguncular az olmalı, çünkü bu sosyalist dengeye zarar verir.

Şirketler konusunda birkaç yeni pratik geliştirilmeli, zira herhangi bir bozgunculuk çıkarsa ekonomi dik durabilsin. Bunun gibi şeyler, diğerleri teferruat.

Sanki bunlara bakınca fazla şey istiyor gibiyiz fakat evet, öyleyiz. Sosyalizmin doğru uygulanabirliği çok şey ister. Ki bu yüzden de uygulanamamıştır. Berlin Duvarı yapılmadan birçok insanın Batı’ya kaçması, Prag Baharı bunun örnekleridir. Yani insanlar mutlu olmaları gereken yerde mutlu değil.

Bugünkü Çin’de de zira öyle. Hatta ve hatta bırakın Komünizmin “K”‘sini Sosyalizm “S”‘sini; Vahşi Kapitalizmin tüm harfleri var.

Buna karşın illaki marksist sosyalizm yani SSCB sosyalizmi, Çin sosyalizmi uygulamak zorunda değiliz. Neden hem ekonomik döngüye saygı duyarak hem de insanların haklarını gözetmeyelim? Belki de doğru olan budur. Mesela İsveç, Norveç ve diğer İskandinav ülkeleri.

Karl Marx Üzerine Son Birkaç Söz

Belki de Karl Marx yanıldı, belki de marksist sosyalizm daha en baştan hayalperest, belki de kafan kontak; daha en temelde problemleri var. Belki de Marx’ın iddia ettiği gibi komünizm insan doğasına uygun değildir, kim bilir?

Belki de doğru olan sosyal demokratlıktır. Belki de liberalizm veya kapitalizmdir! Bunu tarih bize gösterecek, tek yapmamız gereken beklemek.

Son Söz

Serimizi bitirdik, gerçekten çok ama çok beğendiğim bir seri oldu. Sıfırdan buraya kadar geldik, ve artık anlatacak bir şey yok. Artık anlatmayacağız, izleyeceğiz. Bakalım ne olacak. Tarihi bizler yazıyor olacağız.

Her neyse lütfen hatamız veya bir öneriniz varsa bize ulaşınız, ki hatalarımızı düzeltip daha iyi bir site olabilelim. Şimdilik Hoşça Kalın.

NOT:

Bu yazı hiçbir şekilde siyasetle, politikayla ve günümüzdeki veya geçmişteki olaylarla ilişkilendirilemez. Lütfen yazıda hiçbir politik anlam aramayınız. Anlatılan şeyler sadece ve sadece tarihtir.

Tüm Kaynakça:

Crash Course youtube kanalı

Komünist Manifesto

1 Yorum

  1. Güzel bir yazı serisi olmuş emeğinize sağlık.Özellikle komünist ülkelerde insanların tembelliğe alışabileceği güzel vurgulanmış.Kapitalizmde serbest piyasa ekonomisi olduğu için ekmek kazanmak için çalışmak gerekir.Fakat komünizmde herkes eşit para ve muhakkak para alacaksa bu bazı insanların tembellik yapıp çalışmamasına ve işlerin durağanlaşmasına çarkın dönmemesine sebebiyet verir.Bunu engellemek için sıkı tedbirler araçlar kurumların da oluşturulması gerekir.Aynı zamanda devletin başındaki kişilerin yolsuzluk yapmaması çok önemli olduğu için bunları denetleyen birtakım devlet içi veya devlet dışı kurumların olması gerekir.Yoksa yöneticilik yapması için melekler aramamız gerekir.Burada demokrasi kuramının en önemli teorisi kuvvetler ayrılığı devreye girer.Yasama-yürütme yargı erkleri birbirinin işlerine karışmaz ve birbirlerini denetlerler.Fren-denge mekanizmaları vardır.Komünist teoride işçilere ve devletin yöneticilerine sonsuz bir güven vardır.Adeta onların hikmetinden sual olunmaz.Bu da teorinin zayıf kısmını oluşturur.

Yorum Yazın